Είμαστε στην καρδιά του χειμώνα. Είναι η εποχή που φυσούν περισσότεροι βοριάδες και ανατολικοί άνεμοι. Μόλις κοπάσουν η θάλασσα γύρω ηρεμεί, μα είναι πάντα γεμάτη με κάθε λογής σκουπίδια που έχουν μεταφέρει τα κύματα.
Φυσικά τα περισσότερα είναι πλαστικά, με κυρίαρχο όμως το φελιζόλ!
Μικρά ή μεγαλύτερα κομμάτια φελιζόλ, τα περισσότερα από κιβώτια που μεταφέρουν ψάρια, ελευθέρας ή ιχθυοκαλλιέργειας. Επιπλέουν στο νερό, σφηνώνουν στα βράχια ή ξεβράζονται στην παραλία.
Οπότε παίρνουμε γάντια και απόχη και ξεκινάμε το "ψάρεμα".
Έχοντας γεμίσει σακούλες ολόκληρες με φελιζόλ, προέκυψε το εξής πρόβλημα : να τις πετάξουμε στον απλό κάδο ή στον κάδο της ανακύκλωσης; Την απάντηση τη βρήκαμε γρήγορα : το φελιζόλ δε γίνεται δεκτό στους μπλε κάδους ανακύκλωσης. Μας γεννήθηκαν όμως κι άλλα ερωτήματα, οπότε ψάχνοντας λίγο στο ίντερνετ μάθαμε πολλά και ενδιαφέροντα…
Το σλάιντ απαιτεί την χρήση JavaScript.
Τι είναι το φελιζόλ;
Καταρχήν μάθαμε τι είναι το φελιζόλ. Ξέραμε ότι είναι είδος πλαστικού αλλά μέχρι εκεί. Το φελιζόλ λοιπόν είναι η διογκωμένη πολυστερίνη (EPS - Expanded polystyrene) ή ορθότερα επιστημονικά το Διογκωμένο Πολυστυρένιο. Όπως φανερώνει το όνομα του, η πρώτη ύλη του είναι το στυρένιο, παράγεται δηλαδή με πολυμερισμό (πολλά μόρια) του στυρενίου, με τη χρήση διογκωτικού αερίου, του πεντανίου.
Είναι ασφαλές;
Το πόσο επιβλαβές είναι το φελιζόλ για το περιβάλλον, μπορούμε εύκολα να το αντιληφθούμε. Το βλέπουμε ως ¨σκουπίδι¨ παντού γύρω μας! Τουλάχιστον εμείς (και φανταζόμαστε κι εσείς) έχουμε δει ποτηράκια, πιατάκια ,διάφορα κομμάτια τέλος πάντων από φελιζ'όλ, να επιπλέουν στη θάλασσα, να είναι πετάμενα σε βουνά και λαγκάδια, να τα σηκώνει ο αέρας ψηλά μέσα στην πόλη και ούτω καθεξής…
Η οπτική ρύπανση βέβαια ίσως είναι το μικρότερο κακό. Το φελιζόλ ζει για εκατοντάδες -αν όχι χιλιάδες χρόνια, παραμένει εκεί που πετάχτηκε ή εκεί που μεταφέρθηκε από τον αέρα, και εύκολα μπορεί να καταλήξει στα στομάχια πουλιών ή θαλάσσιων οργανισμών, οδηγώντας στο θάνατο τους.
Όμως ούτε για τον άνθρωπο είμαστε σίγουροι ότι είναι ασφαλές. Είναι σύνηθες οι χημικές ουσίες, πρώτα να κυκλοφορούν και χρησιμοποιούνται ευρέως και έπειτα, αν και όταν αποδειχτεί ότι είναι επιβλαβείς, να αποσύρονται ή να απαγορεύεται η παραγωγή τους. Παρόλο λοιπόν που το πολυστυρένιο θεωρείται ασφαλές, οι πρώτες ύλες του, το στυρένιο και το πεντάνιο είναι άκρως τοξικές. Ήδη υπάρχουν αναφορές ότι επιβλαβείς ουσίες (υπολείμματα των πρώτων υλών) μπορεί να μεταφερθούν από τις συσκευασίες στα τρόφιμα και τα ροφήματα μας. Εχει αποδειχθεί ότι μακροχρόνια έκθεση στο στυρένιο οδηγεί σε νευροτοξικά, αιματολογικά, κυτταρολογικά και καρκινικά προβλήματα. Οπότε δεν είναι καθόλου απίθανο τα επόμενα χρόνια να απαγορευτεί η χρίση του, τουλάχιστον για την μεταφορά τροφίμων.
Έχει μπει για τα καλά στη ζωή μας…
Από τη δεκαετία του 1940, που πρωτοκυκλοφόρησε το φελιζόλ από την Dow Chemical, η παραγωγή του αυξήθηκε δραματικά. Αποτελεί κυρίαρχο πλαστικό στη βιομηχανία συσκευασίας τροφίμων αλλά χρησιμοποιείται ευρέως και στην κατασκευή κτιρίων, για μόνωση κλπ. Η ποσότητα πολυστυρένιου που χρησιμοποιείται ετησίως στον εμπορικό κόσμο υπολογίζεται σε πάνω από 7,46 δισεκατομμύρια κιλά!
Όμως παρά την ευρεία χρήση του και τις τεράστιες ποσότητες στις οποίες παράγεται, το φελιζόλ δεν ανακυκλώνεται εύκολα εξαιτίας του χαμηλού του βάρους και της μικρής αξίας του για ανακύκλωση. Άλλωστε θεωρείται φτηνή η παραγωγή του οπότε δεν συντρέχει λόγος να επενδύσει κάποιος στην ανακύκλωση του. Όμως αυτό είναι τόσο ενάντια στην κυκλική οικονομία και τις αρχές της αειφορίας που επιτάσσει η εποχή μας…
Εξάλλου μιλάμε για παράγωγα της βιομηχανίας πετρελαίου, η εποχή του οποίου λόγω κλιματικής αλλαγής θα έπρεπε να είναι ήδη παρελθόν…
Υπάρχει εναλλακτική;
Ναι! Τώρα πλέον υπάρχει! Ίσως σας ακουστεί περίεργο αλλά μπορούμε να αντικαταστήσουμε το φελιζόλ και άλλα είδη πλαστικού, με νέα υλικά που είναι ήδη διαθέσιμα και έχουν ως πρώτη ύλη μύκητες, κάνναβη, φύκια ακόμη και αγροτικά απόβλητα! Δεν νομίζετε πως ήρθε η ώρα;