ΕΘΙΣΜΕΝΟΙ ΣΤΟ ΡΙΣΚΟ

Ενώ η εποχή του πετρελαίου φτάνει στο τέλος της, η Ελλάδα αποφάσισε να επενδύσει στο πετρέλαιο. Σχεδόν το 1/3 της χώρας έχει χωριστεί σε οικοπεδα και παραχωρείται σταδιακά σε πετρελαικές εταιρίες. Έχουμε αναλογιστεί αλήθεια τι μπορεί να σημαινει η μετατροπή των θαλασσών και των βουνών μας σε εξορυκτικά πεδία;
Πριν ξεκινήσει η έρευνα και εξόρυξη υδρογονανθράκων στη χώρα μας -όπως και οπουδήποτε αλλού- προηγείται η σύνταξη απαραίτητων μελετών όπως π.χ ΣΜΠΕ(Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων), ΜΑΚ (Μελέτη Αρχικής Κατάστασης), προκειμένου να καταγραφεί η υφιστάμενη κατάσταση της περιοχής και οι πιθανές περιβαλλοντικές ή/και κοινωνικο-οικονομικές επιπτώσεις που μπορεί να προκύψουν.
Παρόλο που όλες αυτές οι μελέτες είναι καθησυχαστικές, υπάρχουν κάποια σημεία τους που μας προβληματίζουν πολύ. Τι συμπεραίνουμε εμείς από αυτές τις μελέτες; Καταρχήν ότι δεν γνωρίζουμε και πολλά. Σχετικά με την υφιστάμενη κατάσταση, όλες οι μελέτες αναδυκνείουν την έλλειψη επαρκούς γνώσης και επιστημονικών δεδομένων σχετικά με τα οικοσυστήματα που μας περιβάλλουν και τις συνθήκες που επικρατούν σε αυτά, ωστόσο θεωρούμε δεδομένο πως αυτό μπορεί να παραβλέφθεί. Όσον αφορά τα κοινωνικο-οικονομικά, είναι γνωστό ότι το όλο πρόγραμμα υλοποιείται με στόχο την οικονομική μας ανάπτυξη, με τις πάμπολες υποσχέσεις για μεγάλα οικονομικά οφέλη για τις τοπικές κοινωνίες, αποπληρωμή του χρέους κλπ. Είναι χαρακτηριστικό ότι στη ΣΜΕ Άρτας -Πρεβεζας αναφέρεται πόσο κακό θα είναι το σενάριο του να μην γίνουν εξορύξεις, γιατί εκτός του ότι θα χάσουν οι κάτοικοι τα οικονομικά οφέλη, θα πάθουν και ψυχολογικά γιατί θα έχουν μείνει υποανάπτυκτοι! Παραδόξως μέχρι πριν αποφασίσουμε να ασχοληθούμε με τα πετρέλαια, η ανάπτυξη που πρότειναν οι περισσότερες μελέτες ήταν ήπια όπως ταιριάζει στη χώρα μας και το φυσικό μας περιβάλλον. Τώρα μάλλον προσπαθούμε να χωρέσουμε δυο καρπόύζια στην ιδια μασχάλη, υποστηρίζοντας το παράλογο σενάριο ότι μπορούμε να έχουμε και βιώσιμη-ήπια ανάπτυξη και πετρέλαικη βιομηχανία ταυτόχρονα!
Οσον αφορά δε το περιβάλλον, σε όλες τις μελέτες που έχουν γίνει (μπορείτε να τις βρείτε εδώ), είτε αφορούν θαλάσσια, είτε χερσαία οικόπεδα, διαβάζουμε για μικρούς κινδύνους, ελάχιστες επιπτώσεις, χαμηλή ευαισθησία, πάντα σε κανονικές συνθήκες. Είμαστε τόσο σίγουροι ότι όλα θα λειτουργούν σωστά που ο κίνδυνος ενός ατυχήματος θεωρείται αμελητέος και δεν εξετάζονται καν πιθανά σενάρια επιπτώσεων για μια τέτοια περίπτωση. Ακόμη όμως κι αν αναφέρεται πολύ γενικά μια τέτοια περίπτωση, μπορούμε να αντιληφθούμε μια μεγάλη αλήθεια : ότι το ρίσκο που παίρνουμε είναι τεράστιο. Στη ΣΜΠΕ Ιονίου, διαβάζουμε : “ακόμα και με τον πιο προσεκτικό σχεδιασμό, μελέτη και εφαρμογή ορθών διαδικασιών, βέλτιστων πρακτικών και κατάλληλης εκπαίδευσης του προσωπικού, μπορούν να συμβούν τέτοια περιστατικά ατυχημάτων :
• απόρριψη καυσίμων, πετρελαίου, αερίων, χημικών και επικίνδυνων υλικών,
• έκρηξη σε γεώτρηση πετρελαίου ή αερίου (blowout),
• πυρκαγιές (στις εγκαταστάσεις ή τον περιβάλλοντα χώρο),
• μη προγραμματισμένη απώλεια της εγκατάστασης και γεγονότα διακοπής λειτουργίας,
• φυσικές καταστροφές και οι επιπτώσεις τους στις δραστηριότητες, για παράδειγμα πλημμύρες, σεισμοί, και
• πόλεμος ή δολιοφθορά.”

Τι κινδυνευει να επηρεαστει σοβαρά σε μια τέτοια περίπτωση; Το νερό, ο αέρας, το έδαφος, οι θάλασσες, τα οικοσυστήματα, η βιοποικιλότητα, όλα τα πολύτιμα και απαραίτητα για τη ζωή και την ευημερία μας.
Αναρωτιόμαστε λοιπόν, αξίζει να πάρουμε τέτοιο ρίσκο;

Πόσο σώφρον είναι να εμπιστευτούμε τις εταιρίες που υποστηρίζουν πως πλέον έχουν ασφαλή τεχνολογία; Οπως αναφέρει πολύ εύστοχα η Ναόμι Κλάιν στο τελευταίο της βιβλίο, το ατύχημα του Deep Water Horizon απέδειξε πως όσοι πιστεύουν οτι έχουν τιθασσεύσει τη φύση, ενεργούν σαν να γνωρίζουν , όμως δε γνωρίζουν. Εκεί διαβάζουμε επίσης : Προσπαθώντας να εξηγήσει γιατί η εταιρία δεν είχε κανένα σύστημα ώστε να δράσει αποτελεσματικά μετά την έκρηξη του Deep Water Horizon, ο Steve Rinehart της BP δήλωσε : “Δεν νομίζω ότι προέβλεψε κανείς τις συνθήκες που αντιμετωπίζουμε τώρα”.

Μέρες πριν από αυτή τη συζήτηση στο TED, η δημοσιογράφος Ναόμι Κλάιν βρισκόταν σε ερευνητικό σκάφος στον Κόλπο του Μεξικού, κοιτάζοντας τα καταστροφικά αποτελέσματα της επικίνδυνης αναζήτησης πετρελαίου της BP. Οι κοινωνίες μας έχουν γίνει εθισμένες στον ακραίο κίνδυνο αναζητώντας νέα ενέργεια, νέα χρηματοπιστωτικά μέσα κα... και πολύ συχνά, απομένει σε μας να καθαρίσουμε το χάλι που έχει προκύψει. Η ερώτηση της Κλάιν : Ποιο είναι το εφεδρικό σχέδιο;

*Το βίντεο διαρκεί κάτι λιγότερο από 20 λεπτά και έχει επιλογή για ελληνικούς υπότιτλους.

Η Ναόμι Κλάιν είναι βραβευμένη δημοσιογράφος, ντοκιμαντερίστα και συγγραφέας των παγκόσμιων μπεστ σέλερ : Tο όχι δεν είναι αρκετό, No Logo, Το Δόγμα του Σοκ και Αυτό Αλλάζει τα Πάντα.